Με τον νέο Νόμο 4819/2021 αναθεωρείται το ρυθμιστικό πλαίσιο διαχείρισης αποβλήτων προκειμένου να συμβαδίζει με τις απαιτήσεις του ευρωπαϊκού Σχεδίου Δράσης για την Κυκλική Οικονομία. Οι νέες διατάξεις προσαρμόζουν την εθνική νομοθεσία στις προβλέψεις της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851 που τροποποιεί την Οδηγία 2008/98/ΕΚ για τα απόβλητα, και της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/852 για την τροποποίηση της οδηγίας 94/62/ΕΚ για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας.

Η ενσωμάτωση των δύο ευρωπαϊκών Οδηγιών πραγματοποιείται με ένα χρόνο καθυστέρηση από την προβλεπόμενη προθεσμία, και μετά την αποστολή αιτήματος συμμόρφωσης (Αιτιολογημένη Γνώμη) από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Μάιο 2021. Ο νέος νόμος καλείται επίσης να υποστηρίξει τους φιλόδοξους στόχους του Εθνικού Σχεδίου για τη Διαχείριση Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) που υιοθετήθηκε το 2020 και ενσωματώνει, σε ορισμένα σημεία επί το αυστηρότερο, αντίστοιχους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) στον τομέα των αποβλήτων.

Στο ΕΣΔΑ προβλέπεται, μεταξύ άλλων, ελαχιστοποίηση της υγειονομικής ταφής αστικών στερεών αποβλήτων (ΑΣΑ) στο 10% έως το 2030, πέντε έτη νωρίτερα από ό,τι απαιτεί η ΕΕ, καθιέρωση ρευμάτων χωριστής συλλογής για τουλάχιστον 10 υλικά, οργάνωση Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ) για νέα ρεύματα αποβλήτων και δημιουργία νέων μονάδων διαλογής και επεξεργασίας αποβλήτων και ενεργειακής αξιοποίησης των υπολειμμάτων επεξεργασίας αποβλήτων και απορριμματογενών καυσίμων.

Η χώρα μας καλείται επίσης, να καταβάλλει σημαντικές προσπάθειες για να αντιστρέψει τις διαχρονικά χαμηλές επιδόσεις της στον τομέα των αποβλήτων. Σύμφωνα με τους επίσημους δείκτες της Eurostat, στην Ελλάδα παράγονται ετησίως 515 kg αστικών αποβλήτων ανά κάτοικο (2018), δηλαδή μόλις 13 kg περισσότερα από τον ευρωπαϊκό μ.ο.. Ωστόσο, το 80% περίπου αυτών καταλήγει σε ταφή (2017), ποσοστό που αποτελεί την τρίτη χειρότερη επίδοση σε επίπεδο ΕΕ και απέχει πολύ από τον στόχο του 10% υγειονομική ταφή μέχρι το 2030. Παράλληλα, μόλις το 20,1% των αστικών αποβλήτων ανακυκλώνεται (2018) τη στιγμή που ο στόχος είναι 55% ανακύκλωση μέχρι το 2025. Ο κυκλικός ρυθμός χρήσης υλικών αποτελεί μόλις το 4,2% της συνολικής χρήσης υλικών (2019).

Στον τομέα των αποβλήτων τροφίμων, η Ελλάδα καταλαμβάνει, σύμφωνα με διαθέσιμες μετρήσεις επεξεργασίας ΙΟΒΕ, την 4^η χειρότερη θέση στην ΕΕ στην ετήσια σπατάλη τροφίμων ανά κάτοικο, ενώ τα βιοαποδομήσιμα απόβλητα που κατέληξαν σε ΧΥΤΑ ξεπερνούν κατά σχεδόν 2 εκατομμύρια τόνους την επιτρεπόμενη ποσότητα βάσει του προηγούμενου ΕΣΔΑ.

Τα μέτρα που εισάγει ο Νόμος 4819/2021 αναβαθμίζουν μεν το ρυθμιστικό πλαίσιο διαχείρισης των αποβλήτων, εισάγοντας αρχές που εφαρμόζονται στην ΕΕ, αλλά όχι επαρκώς για την επίτευξη των στόχων του ΕΣΔΑ.